คำบอกเล่า

พงศาวดาร   

โบราณสถาน

โบราณวัตถุ

การประเมินหลักฐานทางประวัติศาสตร์ต้องประเมินทั้งหลักฐานภายนอกและภายใน

การประเมินหลักฐานทางประวัติศาสตร์เป็นขั้นตอนหนึ่งของวิธีการทางประวัติศาสตร์

การประเมินหลักฐานทางประวัติศาสตร์กระทำเพื่อให้ได้ข้อเท็จจริงที่น่าเชื่อถือมากที่สุด

การประเมินหลักฐานทางประวัติศาสตร์ไม่มีความเกี่ยวข้องกับหลักฐานขั้นปฐมภูมิและขั้นทุติยภูมิ

การวิเคราะห์เนื้อหาที่บันทึก

ข้อมูลที่บันทึกว่าเป็นกลางหรือไม่

การนำเสนอข้อมูลมีการบิดเบือนหรือไม่

ความน่าเชื่อถือของบุคคลผู้บันทึกเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์

หลักฐานอาจมีหรือไม่มี

หลักฐานอาจจริงหรือเท็จ

หลักฐานอาจเก่าหรือใหม่

หลักฐานอาจมากหรือน้อย

 ข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีตที่ผ่านการวิเคราะห์และตีความจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์แล้ว

ข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีตแต่อาจจะไม่ใช่ความจริงทั้งหมดของเหตุการณ์

ข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ที่เกิดขึ้นจริง มีหลักฐานที่พิสูจน์ได้ว่าเป็นความจริง

ข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์เกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจริงในอดีตซึ่งได้รับการยอมรับ

ว่าเป็นความจริง

ข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีตที่ยังไม่แน่ใจว่าเกิดขึ้นจริงหรือไม่

ข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีตแต่อาจจะไม่ใช่ความจริงทั้งหมดของเหตุการณ์

ข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ที่ไม่ได้เกิดขึ้นจริง ไม่มีหลักฐานที่พิสูจน์ได้ว่าเป็นความจริง

ข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์เกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจริงในอดีตซึ่งได้รับการยอมรับ

ว่าเป็นความจริง

วันนี้ฝนอาจจะตก

ผู้ประดิษฐ์อักษรไทย คือ พ่อขุนรามคำแหงมหาราช

แนวคิดที่เชื่อว่าถิ่นเดิมของชนชาติไทยอยู่บริเวณเทือกเขาอัลไต

กรุงศรีอยุธยาไม่ได้ทำสงครามมาเป็นระยะเวลา

นานทำให้ทหารไม่ชำนาญในการทำสงคราม

กรุงศรีอยุธยาไม่ได้ทำสงครามมาเป็นระยะเวลา

นานทำให้ทหารไม่ชำนาญในการทำสงคราม

นายกรัฐมนตรีของไทยคนปัจจุบัน คือ พลเอก ประยุทธ จันทร์โอชา

พระอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออกและตกทาง

ทิศตะวันตก

คนไทยอาศัยอยู่ในประเทศไทยในปัจจุบัน

ตีความตามความคิดของตนเอง

ตีความตามหลักฐานที่ปรากฏ

ตีความตามความเชื่อของผู้ร่วมเหตุการณ์

ตีความตามเรื่องเล่าที่รับฟังมาปากต่อปาก

เชื่อเรื่องราวต่างๆ ที่ผู้เขียนถ่ายทอดในหนังสือ

ตั้งใจอ่านบทความอย่างละเอียดพร้อมจดบันทึก

ศึกษาเกี่ยวกับประวัติผู้เขียนผู้แต่งอย่างละเอียด

รู้จักแยกแยะข้อเท็จจริงและความคิดเห็นที่ได้จากการอ่าน

ไม่ได้ เพราะจะทำให้เกิดความสับสน

ได้ แล้วแต่ความเห็นของนักประวัติศาสตร์

ไม่ได้ เพราะเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้

ได้ ขึ้นอยู่กับหลักฐานข้อมูลที่อาจมีการค้นพบขึ้นเพิ่มเติมในภายหลัง

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ

ร้านอินเทอร์เน็ต

ห้องสมุดชุมชน

โรงเรียน

ไม่ได้ เพราะเป็นหลักฐานเท็จ

ได้ เพราะเป็นหลักฐานชั้นรอง

ไม่ได้ เพราะผู้เขียนไม่ใช่คนไทย

ได้ แต่ต้องมีการตีความหลักฐานเพิ่มเติม

เป็นการนำเสนอองค์ความรู้ใหม่ให้แก่ผู้สนใจได้ศึกษา

ช่วยขยายขอบเขตของความรู้ที่มีอยู่ให้กว้างขวางออกไปอีก

เป็นการสร้างนักประวัติศาสตร์ให้เป็นที่ยอมรับ  ของวงการวิชาการโลก

ทำให้ทราบข้อเท็จจริงของเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์อย่างถ่องแท้