บุตรท่านยินถ้อถ้อย ข้อยผู้ข้าบาทบงสุ์

โหรควรคงทำนาย

ว่านครรามินทร์ ผลัดแผ่นดินเปลี่ยนราช

เยียววิวาทชิงฉัตร

เจ้าอยุธยามีบุตร ล้วนยงยุทธเชี่ยวชาญ

หาญหักศึกบมิย่อ

จึ่งพระปิ่นปักธาษตรี บุรีรัตนหงสา

ธก็บัญชาพิภาษ

เพราะตามเสด็จไปไม่ทันขณะทำสงคราม

เพราะควบคุมกองทัพไม่ได้

เพราะยอมแพ้ข้าศึก

เพราะไม่ได้ช่วยรบ

ผู้แต่งหวังหลุดพ้นจากวัฏสงสาร

เนื้อเรื่องอ้างอิงข้อมูลจากพงศาวดาร

เนื้อเรื่องกล่าวถึงศึกระหว่างไทยกับเขมร

แต่งด้วยคำประพันธ์ประเภทร่ายสุภาพ และโคลงสุภาพ

เป็นการสดุดีวีรกรรมของวีรบุรุษของชาติ

เป็นราชบรรณาการถวายพระมหากษัตริย์

เป็นราชสดุดีในพระบารมีแห่งองค์เหนือหัว

เป็นการยกย่องสรรเสริญพระเกียรติคุณพระประมุขแห่งชาติ

ตอน ๒ เหตุการณ์ทางเมืองหงสาวดี

ตอน ๖ พระนเรศวรทรงตรวจเตรียมทัพ

ตอน ๓ พระมหาอุปราชยกทัพเข้าเมืองกาญจนบุรี

ตอน ๑๑ สมเด็จพระนเรศวรทรงสร้างสถูป และปูนบำเหน็จทหาร

กล้าหาญ

มีขัตติยะมานะ

มีพระปรีชาญาณ

ทรงรับฟังความเห็นของผู้อื่น

ยกย่องให้เกียรติ

ท้าทายแต่ให้เกียรติ

ใช้คำสุภาพอ่อนโยน

มีความเคารพนับถือ

โชคลาง

ฤกษ์ยาม

เวรกรรม

กฎแห่งกรรม

กรตระกองกอดแก้ว เรียมจักร้างรสแคล้ว

คลาดเคล้าคลาสมร

จำใจจรจากสร้อย อยู่แม่อย่าละห้อย

ห่อนช้าคืนสม แม่แล

ไป่เกรงประภาพเท่าเผ้า พักตร์ท่านผ่องฤๅเศร้า

สู่เสี้ยนไป่หนี หน้านา

พระพลันทรงเครื่องต้น งามประเสริฐเลิศล้น

แหล่งหล้าควรชม ชื่นนา

อ้าจอมจักรพรรดิผู้ เพ็ญยศ

แม้พระเสียเอารส แก่เสี้ยน

จักเจ็บอุระระทด ทุกข์ใหญ่ หลวงนา

ถนัดดั่งพาหาเหี้ยน หั่นกลิ้งไกลองค์

โคลงสองสุภาพ

โคลงสามสุภาพ

โคลงสี่สุภาพ

ร่ายสุภาพ

บาทที่ ๑

บาทที่ ๒

บาทที่ ๓

บาทที่ ๔

เคร่งเครียดเอาจริงเอาจัง

ประชดประชัน

วิตกกังวลใจ

ล้อเลียน

ฉลองพระองค์เพริศแพร้ว

สนับเพราพิศพรายพร้อย

สอดสังวาลเฉลียงองค์

เครื่องอลงการโอ่อ่า

พระมหาอุปราชาชมดอกไม้แล้วคิดถึงนางผู้เป็นที่รัก

พระมหาอุปราชาอยู่ไกลอยู่ไกลจากเมืองแล้วคิดถึงนางผู้เป็นที่รัก

พระเอกาทศรถชื่นชมขบวนทัพแล้วหวนคิดถึงนางผู้เป็นที่รัก

พระเอกาทศรถเพลิดเพลินในการเดินทัพท่ามกลางสัตว์ป่าน้อยใหญ่

อติพจน์

สัทพจน์

บุคคลวัต

การเล่นคำ