มีความยาว ๒ องก์

ไม่มีดนตรีประกอบ

ดําเนินเรื่องด้วยบทสนทนา

เป็นบทละครที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงคิดโครงเรื่องขึ้นเอง

สวนหลังบ้าน

ห้องรับแขก

ห้องหนังสือ

ระเบียงหน้าบ้าน

“พุทโธ นี่แกน่ะไม่มีความเมตตาลูกแกบ้างเลยเทียวหรือ ถึงได้คิดร้ายแก่เขาได้อย่างนั้น”

“ถ้าใครบอกดิฉันว่าเป็นคนไม่ดี ดิฉันไม่ยอมเชื่อเป็นอันขาดเทียว”

“แหม ถ้ายังงั้นคุณคงรู้จักคุณแม่ดิฉันละซิคะ”

“อ๋อ นี่น่ะ แกต้องการเงินยังงั้นหรือ”

ภาษาแสดงความเจริญทางวัฒนธรรม

คนรับใช้ใช้ภาษาระดับเดียวกับเจ้านาย

ภาษาต่างประเทศมีใช้ในภาษาพูดของคนไทย

คนทุกชนชั้นมีความรู้ทางด้านภาษาต่างประเทศ

เป็นการเขียนโดยใส่คำพูดและการแสดงกิริยาท่าทางให้ตัวละคร

เป็นบทพูดที่เขียนเพื่อแสดงละครเวที โดยมีฉาก แสง สี และเสียงสมบูรณ์

เป็นงานเขียนที่แฝงข้อคิด ขนบธรรมเนียม วัฒนธรรมต่างๆ ตามแบบฉบับของคนไทย

เป็นการเขียนที่ยาวกว่าของตะวันตก เพราะเน้นการบรรยายฉากมากกว่าบทสนทนาของตัวละคร

"ก็แน่ละ ไม่มีงินก็อดตายเท่านั้นเอง"

"ฉันเป็นเกลอเก่าของเจ้าคุณ ท่านนับถือฉันเหมือนน้องยังไงขอรับ?"

"ก็ดีหรอกครับ พอไถ ๆ ไปได้ ไม่สู้ฝืดเคืองนักแต่ภายหลังอ้ายผีโลภมันก็เข้ามาดลใจผมอีก"

"ที่แกพูดเช่นนี้ ถ้าเป็นคนอื่นเขาคงหาว่าแกหมิ่นประมาทเข้า แต่ฉันน่ะเป็นคนที่รู้จักแกมาชช้านานแล้ว เพราะฉะนั้นพอจะให้อภัยได้"

ผมเป็นทิพเดชะ

คนขี้คุกขี้ตะรางอย่างผม

ดูในรูปก็เห็นว่าเป็นคนดี

โกงให้เป็นการใหญ่ไม่เป็นไร

ทำให้นายล้ำติดคุุก

ทำให้นายล้ำรู้สึกผิด

ทำให้พระยาภักดีนฤนาถเกลียดนายล้ำ

ทำให้แม่ลออเป็นลูกบุญธรรมพระยาภักดีนฤนาถ

เพราะนายล้ำเป็นคนเสียสติ

เพราะกลัวพรากแมาลออไปจากตน

เพราะนายล้ำหวังปอกลอกแม่ลออ

เพราะแม่ลออเป็นคนกลัวคนแปลกหน้า

เพราะแม่นวลตายจาก

เพราะคนไม่ให้โอกาส

เพราะดำเนินชีวิตในทางทุจริต

เพราะพระยาภักดีนฤนาถกลั่นแกล้ง

นายล้ำ

พระยาภักดีนฤนาถ

แม่ลออ

อ้ายคำ

เป็นเรื่องที่แต่งจำลองชีวิตจริง

แสดงบนเวที มักมีเพียงฉากเดียว

ประพันธ์ขึ้นเพื่อแสดงละครพูดเท่านั้น

ถ่ายทอดเรื่องราวผ่านฉากและบทสนทนา

เพราะต้องการรักษามารยาท

เพราะเชื่อว่านายล้ำคือพ่อของตน

เพราะต้องการให้คนไปร่วมงานหลายคน

เพราะเห็นว่าเป็นคนรู้จักของพ่อ แม่ และพระยาภักดีนฤนาถ

ความห่วงใยของพ่อที่มีต่อลูก

ความเสียสละของพ่อที่มีต่อลูก

ความปรารถนาดีของพ่อที่มีต่อลูก

ความรักที่ยิ่งใหญ่ของพ่อที่มีต่อลูก

เป็นคนขี้อาย

เป็นคนรู้จักกาลเทศะ

เป็นคนสุภาพอ่อนหวาน

เป็นคนไม่กล้าสู้หน้าคน

การเอาชนะไม่ช่วยให้เหตุวิกฤตคลี่คลายลงได้

การมองโลกในแง่ดีช่วยให้เรื่องร้ายผ่อนคลายลงได้

ความรักระหว่างเพื่อนกับเพื่อนอาจมีการเปลี่ยนแปลง

ความเคยชินต่อการทำความชั่วทำให้มนุษย์มีนิสัยมักง่าย เห็นแก่ตัว