เสียดสีประชดประชันผู้อื่น

ตำหนิพฤติกรรมของผู้ที่กระทำผิดต่อผู้อื่น

บันทึกประวัติศาสตร์ความขัดแย้งของบุคคลในสมัยหนึ่ง

สั่งสอนเตือนใจให้ฉุกคิดก่อนทำสิ่งใด และการปฏิบัติต่อผู้อื่น

การล้อเล่นกับสิ่งที่เป็นอันตราย เช่น งูเห่า

ประเมินกำลังของศัตรู โดยเฉพาะผู้ที่มีอำนาจก่อนที่เราคิดจะต่อสู้ด้วย

การวางตัวของผู้น้อยต่อผู้ใหญ่

การประกอบอาชีพที่เป็นอันตราย

อย่าเย่อหยิ่ง

อย่าประมาท

อย่าอวดดี

อย่าเกียจคร้าน

ข้ารับใช้ที่มีความสามารถ

สัตว์พาหนะที่รู้ใจเจ้าของ

สามีที่มีความรับผิดชอบครอบครัว

ใจที่รู้เท่าทันกิเลส

ให้รู้จักทำความสะอาดหนทางสัญจรให้เรียบร้อย

ให้กล้าหาญที่จะต่อสู้กับผู้ที่ขัดขวางการทำงาน

ให้พิจารณาว่าควรจะกล่าวหาผู้อื่นโดยไม่มีความผิดหรือไม่

ให้รู้จักคิดใคร่ครวญ ไตร่ตรองก่อนจะพูดหรือทำสิ่งใด

การค้าขายเพชรควรขายให้กับผู้มีฐานะพอจะซื้อได

คนที่มีปัญญาเท่านั้นจึงจะไม่ถูกหลอกลวงนำเพชรราคาต่ำมาขาย

ควรปรึกษา หรือให้ความเห็นที่มีประโยชน์แก่ผู้มีปัญญาเท่านั้น

ควรขายสินค้าที่มีคุณภาพให้กับคนที่มีปัญญา

ให้คนร่ำลือว่าตนเองเป็นพ่อค้าเพชรที่มีฐานะร่ำรวย

ให้คนร่ำลือว่าตนเองมีปัญญาราวกับมีเพชรมากพอที่จะอวดได้

ให้คนร่ำลือว่าชายผู้นี้ขายแต่สินค้าที่มีคุณภาพเท่านั้น

ให้คนร่ำลือว่าชายผู้นี้ขายแต่สินค้าราคาแพงเท่านั้น

บ้ายอ

บ้าเลือด

บ้าสมบัติ

บ้าบิ่น

น้อยใจ

เสียใจ

แค้นใจ

เศร้าใจ

ของสิ่งใดเจ้าว่างามต้องตามเจ้า

เดินตามรอยผู้ใหญ่หมาไม่กัด

ค่อยดำเนินตามไต่ผู้ไปหน้า

พ่อแม่เลี้ยงปิดปกเป็นกกกอ

ผีเรือน

คนสามขา

ชายข้าวเปลือก

งูเห่า

ล้องูเห่าเล่นก็ได้ใจกล้ากล้า

จะเรียนคมเรียนเถิดอย่าเปิดฝัก

ผีเรือนตัวไม่ดีผีอื่นพลอย

เขาย่อมว่าฆ่าควายเสียดายพริก

เอาแต่นอนไม่ทำงาน

ก้มหน้าทำงานหนัก

ทรมานตนเองต่อไป

ยอมให้ผู้อื่นดูถูก

สูงอย่าให้สูงกว่าฐานนานไปล้ม

ถึงรู้จริงนิ่งไว้อย่าไขรู้

ล้องูเห่าเล่นก็ได้ใจกล้ากล้า

บุญหาไม่แล้วอย่าได้ทะนงตน

ฆ่าควายเสียดายพริก

น้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่า

เดินตามหลังผู้ใหญ่หมาไม่กัด

วัวสันหลังหวะ

อย่าเพลิดเพลินคนชังนักคนรักน้อย – คนรักเท่าผืนหนัง คนชังเท่าผืนเสื่อ

ผีเรือนตัวไม่ดีผีอื่นพลอย – ผีซ้ำด้ำพลอย

ถึงมีปากมีเสียเปล่าเหมือนเต่าหอย – ปากหอยปากปู

จะเรียนคนเรียนเถิดอย่าเปิดฝัก – คมในฝัก

พูดจาแทะโลม

พูดจาสู่ขอ

ทำมิดีมิร้าย

ทำท่าทีรักใคร

ถึงเพื่อนฝูงที่ชอบพอขอกันได้

น้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่าอัชฌาสัย

หญิงเรียกแม่ชายเรียกพ่อยอดไว้ใช้

เดินตามรอยผู้ใหญ่หมาไม่กัด

ชายข้าวเปลือกหญิงข้าวสารโบราณว่า น้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่าอัชฌาสัย

ของสิ่งใดเจ้าว่างามต้องตามเจ้า ใครเลยเล่าจะไม่งามตามเสด็จ

เดินตามรอยผู้ใหญ่หมาไม่กัด ไปพูดขัดเขาทำไมขัดใจเขา

วาสนาไม่คู่เคียงเถียงเขายาก ถึงมีปากมีเสียเปล่าเหมือนเต่าหอย

ใจของเราไม่สอนใจใครจะสอน

อย่าให้สูงกว่าฐานนานไปล้ม

อันยศศักดิ์มิใช่เหล้าเมาแต่พอ

ตรองเสียก่อนจึงค่อยทำกรรมทั้งมวล

ชื่อเสียงเกียรติยศของคนไม่จีรังยั่งยืน

ผู้ที่มีกำลังอำนาจมากย่อมมีโอกาสอ่อนกำลังลงได้

สุขภาพร่างกายของมนุษย์มีวันทรุดโทรม

ใจคนย่อมอ่อนไหวไปตามคำพูดของผู้อื่น

วานรได้แก้ว

ไก่ได้พลอย

กิ้งก่าได้ทอง

ใกล้เกลือกินด่าง

ช้างถีบอย่าว่าเล่นกระเด็นปลิว

ทำอวดเก่งกับชื่อคาว่ากระไร

พริกไทยเม็ดนิดเดียวเคี้ยวยังร้อน

คนสามขามีปัญญาหาไว้ทัก

ค่อยดำเนินตามไต่ผู้ไปหน้า

เดินตามรอยผู้ใหญ่หมาไม่กัด

คนสามขามีปัญญาหาไว้ทัก

เอาหลังตากแดดเป็นนิจคิดคำนวณ

ชอบนินทาเล็กนินทาน้อย

ไม่กล้าพูด

พูดไม่ขึ้นหรือพูดไม่มีใครสนใจ

พูดมาก

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

หม่อมเจ้าอิศรญาณ

เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร