เพราะหมาจะกัดผู้ใหญ่ก่อน

เพราะผู้ใหญ่จะหนีเอาตัวรอดก่อน

เพราะผู้ใหญ่จะหาวิธีแก้ปัญหาได้ก่อน

เพราะผู้ใหญ่มีประสบการณ์มาก่อน

ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น

ลูกทรพี

ลูกขุนพลอยพยัก

ลูกไก่ในกำมือ

น้ำกลิ้งบนใบบอน

ปลาหมอตายเพราะปาก

กระต่ายตื่นตูม

ชักแม่น้ำทั้งห้า

หัวล้านได้หวี

ยื่นแก้วให้วานร

ตาบอดได้แว่น

ยื่นหมูยื่นแมว

น้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่า

ฆ่าควายเสียดายพริก

วัวสันหลังหวะ

เดินตามหลังผู้ใหญ่หมาไม่กัด

ของสิ่งใดเจ้าว่างามต้องตามเจ้า

ใจความว่าผู้มีคุณอย่าหุนหวน

แหงนดูฟ้าอย่าให้อายแก่เทวดา

ค่อยดำเนินตามผู้ใหญ่ไต่ผู้ไปหน้า

ขึ้นต้นวรรคสดับลงท้านด้วยเอย

ขึ้นต้นวรรครับลงท้านด้วยเอย

ขึ้นต้นด้วยสักวาลงท้านด้วยเอย

ขึ้นต้นด้วยเมื่อนั้นลงท้านด้วยเอย

กลอนอิศรญาณ

เพลงยาวอิศรญาณ

คำสอนอิศรญาณ

นิราศอิศรญาณ

ข้อ ๒

ข้อ ๓

ข้อ ๔

ข้อ ๕

ธาตรี แปลว่า แผ่นดิน , โลก

โมห์ แปลว่า ความลุ่มหลง

มาตุคาม แปลว่า บ้านเกิด

สันนิวาส แปลว่า ความรัก

ใช้สำนวนภาษาได้คมคาย

มีคุณค่าในเชิงคำสอน

มีการใช้โวหารเพื่อการเปรียบเทียบ

มีการเล่นเสียงคำ

ด้านสังคมและสะท้อนวิถีไทย

ด้านเนื้อหา

ด้านวรรณศิลป์

ข้อคิดที่นำมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน

สอนให้รู้จักตนเอง

สอนให้มีความสามัคคี

ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว

สอนให้มีสติ

หมาเห่าใบตองแห้ง

แกว่งเท้าหาเสี้ยน

เขียนด้วยมือ ลบด้วยเท้า

คบเด็กสร้างบ้าน