เลือดแลน้ำเหลืองย้อยลงเต็มตนยะหยดทุกเมื่อแล

คู้คอต่อหัวเข่า บื้องหลังกุมารนั้นต่อหลังท้องแม่ แลนั่งยองอยู่ กำมือทั้งสอง

สิ่งอาหารอันแม่กินเข้าไปในท้องนั้นไหม้แลย่อยลง ด้วยอำนาจแห่งไฟธาตุอันร้อนนั้น

ข้าวน้ำอาหารอันใดแม่กินไสร้ แลโอชานั้นก็เป็นน้ำชุ่มเข้าไปในไส้ดือนั้น แลเข้าไปในท้องกุมารนั้นแล

การเกิดของมนุษย์นั้นเป็นทุกข์ยิ่งนัก

เซลล์ที่มีขนาดเล็กมาก ครั้นโตขึ้นก็จะงอกเป็นหูด

เจริญขึ้นเป็นตัวคน ต้องนั่งคุดคู้จับเจ่าอยู่อย่างเมื่อยขบ

มีพยาธิชอนไช เนื้อตัวเลอะเทอะด้วยน้ำเลือดน้ำหนอง

อยู่ในรูปภูมิเหมือนกัน

อยู่ในอรูปภูมิเหมือนกัน

อยู่ในสุขคติภูมิเหมือนกัน

อยู่ในอบายภูมิเหมือนกัน

ด้วยอำนาจแห่งไฟธาตุอันร้อนนั้น ส่วนตัวกุมารนั้นบ่มิไหม้ เพราะว่าเป็นธรรมดาด้วยบุญ กุมารนั้นจะเป็นคนแลจึงให้บมิไหม้บมิตายเพื่อดั่งนั้นแลแต่กุมารนั้นอยู่ในท้องแม่

ตนเย็นนั้นแลเจ็บเนื้อเจ็บตนนักหนา ดั่งช้างสารอันท่านชักท่านเข็นออกจากประตูอันน้อยนั้น แลคับตัวออกยากลำบากนั้น ผิบ่มิดั่งนั้น ดั่งคนผู้อยู่ในนรกแล

เมื่อแรกมาเกิดในท้องแม่ก็ดี เมื่ออยู่ในท้องแม่ก็ดี เมื่อออกจากท้องแม่ก็ดี ในกาลทั้ง 3 นั้น ย่อมหลง บ่มิได้คำนึงรู้อันใดสักสิ่ง

แลกุมารนั้นเจ็บเนื้อเจ็บตนดั่งคนอันท่านขังไว้ในไหอันคับแคบนักหนา แค้นเนื้อแค้นใจ แลเดือดเนื้อเดือดใจนักหนา

แต่นั้นไปเมื่อหน้ากุมารนั้นจึงรู้หายใจเข้าออกแล

จะงอยไส้ดือนั้นกลวงขึ้นไปเบื้องบนติดหลังท้องแม่

แค้นเนื้อแค้นใจ แลเดือดเนื้อเดือดใจนักหนาเหยียดตีนมือบ่มิได้

เลือดแลน้ำเหลืองย้อยลงเต็มตนยะหยดทุกเมื่อแล ดุจดั่งลิงเมื่อฝนตก แลนั่งกำมือเซาเจ่าอยู่ในโพรงไม้นั้นแล

ไม่มีแรง

ห้อยหัว กลับหัว

เหี่ยวแห้งไม่สดชื่น

โคลงเคลง ทรงตัวไม่ได้

คุณค่าด้านวรรณคดี

คุณค่าด้านจริยธรรม

คุณค่าด้านสังคมวัฒนธรรม

คุณค่าด้านศาสนา

เมื่อกุมารนั้นคลอดออกจากท้องแม่ ออกแลไปบ่มิพ้นตน ตนเย็นนั้นแลเจ็บเนื้อเจ็บตนนักหนา

สิ่งอาหารอันแม่กินเข้าไปในท้องนั้นไหม้และย่อยลง ด้วยอำนาจแห่งไฟธาตุอันร้อนนั้น ส่วนตัวกุมารนั้นบ่มิไหม้

เมื่อกุมารอยู่ในท้องแม่นั้นลำบากนักหนา พึงเกลียดพึงหน่ายพ้นประมาณนัก ก็ชื้นแลเหม็นกลิ่นตืดและเอือนอันได้ 80 ครอก

แลกุมารนั้นเจ็บเนื้อเจ็บตนดั่งคนอันท่านขังไว้ในไหอันคับแคบนักหนา แค้นเนื้อแค้นใจ แลเดือดเนื้อเดือดใจนักหนา เหยียดตีนมือบ่มิได้ ดั่งท่านเอาใส่ไว้ในที่คับ

ผิแลคนอันมาแต่นรกก็ดี แลมาแต่เปรตก็ดี มันคำนึงถึง ความอันลำบากนั้น ครั้นว่าออกมาก็ร้องไห้แล

เบื้องหลังกุมารนั้นต่อหลังท้องแม่ แลนั่งยองอยู่ในท้องแม่ แลกำมือทั้งสองคู้คอต่อหัวเข่าทั้งสอง เอาหัวไว้เหนือหัวเข่าเมื่อนั่งอยู่นั้น

เมื่อแรกมาเกิดในท้องแม่ก็ดี เมื่ออยู่ในท้องแม่ก็ดี เมื่อออกจากท้องแม่ก็ดี ในกาลทั้ง 3 นั้นย่อมหลงบ่มิได้คำนึงรู้อันใดสักสิ่ง

ด้วยอำนาจแห่งไฟธาตุอันร้อนนั้น ส่วนตัวกุมารนั้นบ่มิไหม้ เพราะว่าเป็นธรรมดาด้วยบุญกุมารนั้นจะเป็นคนแลจึงให้บมิไหม้บมิตายเพื่อดั่งนั้นแลแต่กุมารนั้นอยู่ในท้องแม่

ลมอันมีในท้องผู้น้อยค่อยพัดออกก่อน ลมอันมี ภายนอกนั้นจึงพัดเข้านั้นนักหนา

ผิรูปอันจะเกิดเป็นชายก็ดีเป็นหญิงก็ดี เกิดมีอาทิแต่เกิดเป็นกลละนั้นโดยใหญ่แต่ละวันแลน้อย

ผิแลคนอันมาแต่นรกก็ดี แลมาแต่เปรตก็ดี มันคำนึงถึงความอันลำบากนั้น ครั้นว่าออกมาก็ร้องไห้แล

แลกุมารนั้นเจ็บเนื้อเจ็บตนดั่งคนอันท่านขังไว้ในไหอันคับแคบนักหนา แค้นเนื้อแค้นใจ แลเดือดเนื้อเดือดใจนักหนา

เบญจสาขาหูด

เปสิ

อัมพุทะ

ฆนะ

เร็ว

ที่ว่าง

ป่าช้า

เกิด กำเนิด

อัมพุทะนั้นโดยใหญ่ไปทุกวารไสร้ ครั้นได้ถึง 7 วารข้นเป็นดั่งตะกั่วอันเชื่อมอยู่ในหม้อเรียกชื่อว่าเปสิ

เมื่่อกุมารอยู่ในท้องแม่นั้นลำบากนักหนา พึงเกลียด พึงหน่ายพ้นประมาณนัก ก็ชื้นแลเหม็นกลิ่นตืดและ เอือนอันได้ 80 ครอก

จะงอยไส้ดือนั้นกลวงขึ้นไปเบื้องบนติดหลังท้องแม่แลข้าว น้ำอาหารอันใดแม่กินไสร้ แลโอชารสนั้นก็เป็นน้ำชุ่มเข้าไปในไส้ดือนั้น

ผิรูปอันจะเกิดเป็นชายก็ดีเป็นหญิงก็ดี เกิดมีอาทิแต่เกิดเป็นกลละนั้นโดยใหญ่แต่ละวันแลน้อย ครั้นถึง 7 วัน เป็นดั่งน้ำล้างเนื้อนั้นเรียกว่าอัมพุทะ

ครั้นว่าออกมาไสร้ ก็ย่อมหัวร่อก่อนแล

พัดให้ตัวกุมารนั้นขึ้นหนบน ให้หัวลงมาสู่ที่จะออกนั้น

เมื่ออยู่ในท้องแม่นั้นบ่ห่อนจะรู้หลงแลยังคำนึงรู้อยู่ทุกอัน

ครั้นออกจากท้องแม่ไสร้ ลมอันมีในท้องผู้น้อยค่อยพัดออกก่อน

เลือดแลน้ำเหลืองย้อยลงเต็มตนยะหยดทุกเมื่อแล

เมื่อจะคลอดออก ตนกุมารนั้นเย็น เย็นเนื้อเย็นใจ

แลภูเขาอันชื่อคังไคยบรรพตหีบแลเหงแลบดบี้ นั้นแล

คนผู้ใดจากแต่นรกมาเกิดจั้น เมื่อคลอดออกตนกุมารนั้น ร้อน

เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า เตภูมิกถา

เป็นผลงานพระราชนิพนธ์ของพญาเลอไทย

พระราชนิพนธ์ขึ้นเพื่อใช้เทศนาโปรดพระราชมารดา

เป็นวรรณคดีที่มีอิทธิพลต่อความคิดความเชื่อเรื่องโลกและจักรวาลของคนไทย

คนผู้ใดจากแต่นรกมาเกิดนั้น เมื่อคลอดออกตนกุมารนั้นร้อน

อันว่าสายดือแห่งกุมารนั้นกลวงดั่งสายก้านบัวอันมีชื่อว่าอุบล

ในท้องแม่นั้นร้อนนักหนาดุจดั่งเราเอาใบตองเข้าจ่อตน แลต้มในหม้อนั้นไสร้

เลือดแลน้ำเหลืองย้อยลงเต็มตนยะหยดทุกเมื่อแล ดุจดั่ง ลิงเมื่อฝนตก แลนั่งกำมือเซาเจ่าอยู่ในโพรงไม้นั้นแล

ผนวชเป็นพระภิกษุขณะครองราชย์

เป็นพระมหากษัตริย์องค์ที่ 5 แห่งราชวงศ์สุโขทัย

เมื่อครั้งทรงดำรงตำแหน่งพระมหาอุปราช ทรงครองเมืองศรีสัชนาลัยอยู่ 6 ปี

เมื่อทรงครองราชย์แล้ว มีพระนามเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า พระมหาธรรมราชาธิราชที่ 1

สวรรค์ มนุษย์ นรก

สวรรค์ มนุษย์ บาดาล

กามภูมิ รูปภูมิ อรูปภูมิ

กามภูมิ อกามภูมิ นิพพาน

ผิรูปอันจะเกิดเป็นชายก็ดีเป็นหญิงก็ดี เกิดมีอาทิแต่เกิดเป็นกลละนั้นโดยใหญ่แต่ละวันแลน้อย

ฝูงตืด แลเอือนทั้งหลายนั้นคนกันอยู่ในท้องแม่

ตืดแลเอือนฝูงนั้นเริมตัวกุมารนั้นไสร้ ดุจดั่งหนอนอันอยู่ในปลาเนา

ด้วยอำนาจแห่งไฟธาตุอันร้อนนั้น ส่วนตัวกุมารนั้นบ่มิไหม้ เพราะว่าเป็นธรรมดาด้วยบุญกุมารนั้นจะเป็นคนแล

เล็บมือเขานั้นแดงงามดั่งน้ำครั่ง อันท่านแต่งแล้วแลแต้มไว้

แลสองแก้มเขานั้นไสร้งามเป็นนวลดั่งแกล้งเอาแป้งผัด

หน้าเขานั้นหมดเกลี้ยงปราศจากมลทินหาฝ้าไฝบ่มิได้

แลเห็นดวงหน้าเขาไสร้ดุจดั่งพระจันทร์วันเพ็งบูรณ์นั้น

บ่ห่อนได้หายใจเข้าออกเสียเลย

แลแต่นั้นค่อยไปเบื้องหน้าทุกวัน

อยู่เย็นเป็นสุขสำราญบานใจ

บ่ห่อนได้เหยียดตีนมือออกดั่งเราท่านทั้งหลายนี้สักคาบหนึ่งเลย

กามภูมิ

ฉกามาพจรภูมิ

อรูปภูมิ

รูปภูมิ

ใช้จินตภาพ คำคล้องจอง

หลากคำ ซ้ำคำ

ย้ำคำ และจังหวะ

เปรียบเทียบ เร้าใจ

ลมที่พัดให้ทารกไม่ร้อน

ลมอันมารดาปล่อยออกมาเมื่อหายใจออก

ลมที่เกิดในเวลามารดาจะคลอดบุตร

ลมหายใจเข้าของมารดาก่อนการคลอด

ดาวดึงสา

จตุมหาราชิกา

ดุสิตา

ยามา