น.ม.ส. ทรงพระนิพนธ์เรื่องเวตาลขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2461

ต้นเค้าของนิทานเวตาลมาจากวรรณคดีอินเดีย

เวตาลปัญจวิงศติแปลว่านิทาน 25 เรื่องของเวตาล

น.ม.ส. ทรงแปลมาจากต้นฉบับภาษาสันสกฤต

ทรงใช้วิธีการเรียบเรียงนิทานเวตาลให้มีสีสันสนุกน่าอ่านไม่ขัดต่อความคิดของคนไทย

ทรงใช้หลักธรรมทางพุทธศาสนาหลาย ๆ ข้อมาเรียบเรียงเป็นนิทานที่คนไทยอ่านเข้าใจง่าย

ทรงใช้ตัวละครที่แปลกกว่านิทานทั่วไปเป็นหลักในการดำเนินเรื่องโดยแทรกแนวคิดส่วนพระองค์ลงไปมาก

ทรงใช้กลวิธีการจบเรื่องได้อย่างน่าสนใจโดยเปิดโอกาสให้ผู้อ่านได้ขบคิดและมีส่วนร่วมในการดำเนินเรื่อง

พระองค์ต้องไม่สนทนาใด ๆ กับเวตาล

พระองค์ต้องตอบปริศนาของเวตาลให้ได้ทุกข้อ

พระองค์ต้องตั้งปริศนาให้เวตาลตอบให้ครบทุกข้อ

พระองค์ต้องหลอกให้เวตาลไม่สนทนาใด ๆ กับพระองค์

คนฉลาดสามารถใช้คำพูดเปลี่ยนเรื่องร้ายให้เป็นเรื่องดีได้

คำพูดของคนเราสามารถทำให้เราได้ในสิ่งที่ปรารถนาทุกประการ

การรักษาคำพูดเป็นสิ่งสำคัญพูดไม่รักษาคำพูดจะทำให้ตนเองเดือดร้อนได้

คนชั่วมักใช้คำพูดหว่านล้อมให้ผู้อื่นได้รับความเสียหายจนถึงแก่ชีวิต

อ้างว่าเป็นเรื่องจริงทั้งสิ้น

นำหลักธรรมทางศาสนามาเป็นประเด็น

ทุกเรื่องมีประเด็นปัญหาให้ต้องขบคิด

เนื้อหากล่าวถึงชีวิตคนในวรรณะต่าง ๆ

22

23

24

25

ท้าวจันทรเสนและพระราชบุตรแบ่งสาวงามทั้งสองไปเป็นคู่ครองแม้ภายหลังจะรู้ว่าข้อวินิจฉัยของพระราชบุตรจะไม่ถูกต้อง

ท้าวมหาพลพาพระมเหสีและพระราชธิดาเดินหนีราชภัยไปจนถึงหมู่บ้านหนึ่งไม่ทราบว่าเป็นหมู่บ้านโจร แต่ทรงสงสัยไม่วางพระหฤทัย

ข้าศึกมีกำลังมากแลชำนาญการฝึก ใช้ทั้งทองคำแลเหล็กเป็นอาวุธจนในที่สุดรี้พลของท้าวมหาพลร่อยหรอย่อยยับไป

ถ้าจะพูดตามเรื่องในหนังสือหญิงที่พระราชาพบในป่ามักจะงามกว่าหญิงที่หาได้ในเมืองกรุง เหมือนดอกไม้ป่าที่งามกว่าดอกไม้ในสวน

กาลิทาส

ศิวทาส

ฤๅษีโคทม

ไศวะฤๅษี

จำนวนเวตาล 25 ตน

เวตาล 25 ตนที่ฉลาด

นิทานเรื่องที่ 25 ของเวตาล

นิทาน 25 เรื่องของเวตาล

มีขนาดเท้าที่เล็กกว่าปกติ

มีกิริยามารยาทที่เรียบร้อยกว่าหญิงใด

เป็นสตรีที่มีความงามมากกว่าหญิงใด

มเหสีเป็นสาวไม่รู้จักแก่

ดอกไม้

พระจันทร์

ภมร

แสงอรุณ

น.ม.ส.

กรมหมื่นพิทยาลงกรณ

พระองค์เจ้ารัชนีแจ่มจรัส

กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

ปัญจวิงสติ

ปัญจเวตาล

เวตาลปัญจวิงศติ

เวตาลปัญจวิงจวี

งู

วัว

แพะ

ค้างคาว

น.ม.ส.

เวตาล

ท้าวจันทรเสน

พระวิกรมาทิตย์

จีน

กรีก

อินเดีย

อังกฤษ

15

25

20

10

บาลี

ฮินดี

สันสกฤต

อังกฤษ

ศิวทาส

โสมเทวะ

ฤๅษีโคทม

เซอร์ ริดชาร์ด เอฟ เบอร์ตัน

ช่างพูด

เคร่งขรึมและขาดสติปัญญา

มีความสามารถในการยั่วยุอารมณ์ผู้ฟัง

มีความสามารถในการใช้โวหารเสียดสีและเย้ยหยัน

เวตาลกับพระวิกรมาทิตย์

พระวิกรมาทิตย์กับพระราชบุตร

ท้าวจันทเสนกับพระราชบุตร

ท้าวมหาพลกับเท้าจันทรเสน

ให้กำลังใจ

ทำสัญญาต่อกัน

ผูกใจหรือติดสินบน

ท้าวมหาพลกับท้าวจันทะเสน

จบด้วยคำคม

จบด้วยพุทธสาษณสุภาษิต

จบด้วยบทร้อยกรองที่ไพเราะ

จบด้วยปริศนาชวนให้คิดแก้ไข