ร่ายสุภาพ

ร่ายยาว

ร่ายดั้น

ร่ายโบราณ

กัณฑ์มหาพน

กัณฑ์กุมาร

กัณฑ์มัทรี

กัณฑ์ทศพร

มีความมานะอดทน

มีความเมตตากรุณา

มีความจงรักภักดีต่อสามี

มีความเสียสละ

บรรยายโวหารให้เห็นภาพ

ใช้พรรณนาโวหารได้อารมณ์ความรู้สึกเป็นอย่างดี

ใช้คำเลียนเสียงธรรมชาติให้เห็นภาพ

ใช้คำกล่าวเกินจริงให้เห็นภาพ

บรรยายโวหาร

พรรณนาโวหาร

อุปมาโวหาร

สาธกโวหาร

เสาวรจนี

นารีปราโมทย์

พิโรธวาทัง

สัลปังคพิสัย

ราชสีห์ อาชาไนย เสือโคร่ง

ราชสีห์ พญานาค คชสาร

อาชาไนย โคนม เสือเหลือง

เสือโคร่ง เสือเหลือง ราชสีห์

กลัวพระนางทำใจไม่ได้

ไม่มีความจำเป็นต้องบอก

กลัวพระนางตามเอาคืน

กลัวพระนางหนีไป

การเล่นสัมผัสสระ

การเล่นสัมผัสอักษร

การพรรณนาโวหาร

การใช้อุปมาโวหาร

สุดนัยนาที่แม่จะตามไปเล็งแล

สุดโสตแล้วที่แม่จะซับทราบสำเนียง

สุดปัญญาสุดค้นเห็นสุดคิด

สุมทุมพุ่มพฤกษาป่าสูงยางใหญ่ไพรระหง

พระเทพโมลี (กลิ่น)

เจ้าพระยาพระคลัง (หน)

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

กรมพระปรมานุชิตชิโนรส

เพื่อใช้เป็นบทเทศน์

เพื่อให้เป็นวรรณคดีฉบับรัตนโกสินทร์

เพื่อใช้สั่งสอนประชาชนให้เลื่อมใสในพระพุทธศาสนา

เพื่อใช้เป็นตำราให้ภิกษุสามเณรในสมัยนั้นใช้ฝึกเทศน์

ทานบารมี

วิริยบารมี

สัจจบารมี

ขันติบารมี

มีสีแดง ใครอยากให้เปียกก็จะเปียก ใครไม่อยากให้เปียกก็ไม่เปียก

มีสีน้ำเงิน ใครอยากให้เปียกก็จะเปียก ใครไม่อยากให้เปียกก็ไม่เปียก

มีสีแดง ใครอยากให้เปียกก็ไม่เปียก ใครไม่อยากให้เปียกก็เปียก

มีสีน้ำเงิน ใครอยากให้เปียกก็ไม่เปียก ใครไม่อยากให้เปียกก็เปียก

ขนคิ้วโค้งงอนงามเหมือนสร้อยคอนกยูง

พระหัตถ์เรียวดุจลำเทียน

จักษุดำดุจลูกตาของกวาง

ผิวพรรณละเอียดดุจทองคำธรรมชาติ

ชินกาลมาลีปกรณ์

ปัญญาสชาดก

พระสุตตันตปิฎก

รัตนพิมพวงศ์

เขาวงกต

เมืองเจตรัฐ

แคว้นกลิงครัฐ

สวรรค์ชั้นดาวดึงษ์

๑๐ กัณฑ์

๑๑ กัณฑ์

๑๒ กัณฑ์

๑๓ กัณฑ์

เพราะพระเวสสันดรไม่สนใจในกิจการบ้านเมือง

เพราะพระเวสสันดรทรงบริจาคทรัพย์จากพระคลังหลวงจนทำให้บ้านเมืองขัดสน

เพราะบริจาคช้างปัจจัยนาคที่เป็นช้างคู่บ้านคู่เมืองแก่เมืองกลิงคราษฐ์

เพราะโหรทำนายว่าพระเวสสันดรเป็นกาลกิณี จะทำให้กรุงสีวิราษฎร์เผชิญภาวะข้าวยากหมากแพง

แสดงอิทธิฤทธิ์ให้พระนางมัทรีเกรงกลัว

ทดลองใจพระนางมัทรี

ขัดขวางพระนางมัทรีไม่ให้กลับยังอาศรม

เป็นที่สถิตประจำของเทวดา

ไม่มีความรักใดที่ยิ่งใหญ่เท่ากับความรักของพ่อแม่

ลูกที่ดีต้องเคารพการตัดสินใจของพ่อแม่

ความสัมพันธ์ฉันสามีภรรยานำมาซึ่งความทุกข์

มนุษย์ต้องรู้จักระมัดระวังตนให้รอดปลอดภัยจากอันตรายทั้งปวง

ความเห็นแก่ตัว

ความสันโดษ

ความหลงตัว

ทานบารมี

เนื้อเรื่องเกี่ยวกับพระโพธิสัตว์

ตอนท้ายของชาดกกล่าวถึงการกลับชาติมาเกิดของตัวละคร

เรื่องทศชาติอยู่ในนิบาตชาดก

ปัญญาสชาดกแต่งขึ้นจากประสบการณ์ของภิกษุ

บำเพ็ญบารมีครบทั้งสิบประการ

เป็นพระชาติสุดท้ายของพระโพธิสัตว์

บำเพ็ญทานบารมีอันยิ่งใหญ่

เผยแผ่พระศาสนากว้างไกล

กัณฑ์ทศพร

กัณฑ์ฉกษัตริย์

กัณฑ์มหาพน

กัณฑ์มัทรี

ขนคิ้วโค้งงอนงามเหมือนสร้อยคอนกยูง

พระหัตถ์เรียวดุจลำเทียน

จักษุดำดุจลูกตาของกวาง

ผิวพรรณละเอียดดุจทองคำธรรมชาติ

พญานาเคนทร์

พญาฉัตรฑัณต์

ปัจจัยนาเคนทร์

ปัจจัยฉัตรฑัณต์

เขาวงกต

เขาหิมาลัย

เขาไกรลาส

เขามลายา

มีนิสัยขี้ขอ

ถูกนางอมิตตดายุยงให้ไปขอ

ต้องการลองใจพระเวสสันดร

ทำตามคำสั่งของพระเจ้ากาลิงครัฐ

บังเกิดความดีใจและเสียใจพร้อมๆกัน

ทรงกันแสงจนสลบทุกพระองค์

พระอินทร์ได้บันดาลฝนโบกขรพรรษให้ตกลงมา

ถูกทุกข้อ