รัชกาลที่ 2

รัชกาลที่ 3

รัชกาลที่ 4

ไม่ทราบนามผู้แต่งที่แน่ชัด

พระรามาธิบดีที่ 1

พระรามาธิบดีที่ 2

พระราเมศวร

พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ

กลอนแปด

กลอนสี่

กลอนหก

กาพย์ยานี

การทำนา

การดื่มน้ำสาบาน

การละเล่น

การพิสูจน์ความดี

ครานั้นจึงโฉมเจ้าวันทอง ต้องมนตร์มัวหมองเป็นหนักหนา

ฝันว่าพลัดไปในไพรเถื่อน เลื่อนเปื้อนไม่รู้ที่จะกลับหลัง

เวรกรรมนำไปไม่รั้งรอ มิพอที่จะต้องพรากก็จากมา

จุดเทียนสะกดข้าวสารปราย ภูตพรายโดดเรือนสะเทือนผาง

ไก่

สุนัข

งู

เรไร

มีเค้าเรื่องมาจากเรื่องจริงที่เกิดขึ้นในสมัยอยุธยา

ได้รับยกย่องจากวรรณคดีสโมสรว่าเป็นสุดยอดของ

กลอนนิทาน

มีผู้แต่งหลายคน บางตอนปรากฏชื่อผู้แต่ง แต่บางตอน

ไม่ปรากฏชื่อผู้แต่ง

เป็นเรื่องที่สะท้อนสภาพสังคมและวัฒนธรรมสมัยอยุธยา

และรัตนโกสินทร์ตอนต้น

วัดป่าเลไลยก์ จังหวัดสุพรรณบุรี

วัดแค จังหวัดกาญจนบุรี

วัดป่าเลไลยก์ จังหวัดอยุธยา

วัดแค จังหวัดลพบุรี

พลายงามร่ายมนตรามหาสะกดให้ทุกคนหลับแล้วย่องขึ้นไป

แอบขึ้นไปตอนขุนช้างไปราชการ

ให้สินบนกับคนเฝ้ายาม

ถูกทุกข้อ

ทำการราวกับบ้านเมืองไม่มีขื่อ ไม่มีแป

ถืออำนาจ ทำการโดยไม่ปรึกษาหารือใคร

อาฆาตพยาบาทขุนช้าง จนเกิดเรื่องอื้อฉาว

ประพฤติตนไม่เหมาะสมกับตำแหน่งทางราชการ

ตามใจนางวันทองทุกอย่าง

ยกย่องให้เกียรตินางวันทองในฐานะภรรยาอย่างเต็มที่

เป็นคู่ทุกข์คู่ยากของนางวันทอง

ให้เงินใช้โดยไม่ขาดมือพร้อมความสะดวกสบายทุกอย่างแก่นางวันทอง

๓๐

๓๕

๓๘

๔๐

รักขุนแผนเพราะเป็นคู่ทุกข์คู่ยากกันมา

เห็นใจขุนช้างที่ยกย่องและรักนาง

พลายงามก็เป็นเลือดในอก

ทุกข้อรวมกัน

นั่งคุกเข่ารอที่ตำหนักจนกว่าพระพันวษาจะเสด็จมา

รออยู่ที่ใต้ตำหนักน้ำแล้วลอยคอเข้าไปถวายฎีกา

ถูกทั้ง ๑ และ ๒

ไม่มีข้อถูก

ยื่นคำร้องทุกข์ต่อหน่วยงานรัฐ

ราษฎรยื่นคำร้องทุกข์ถวายพระเจ้าแผ่นดิน

ยื่นคำร้องทุกข์ต่อศาลเพื่อเรียกร้องความเป็นธรรม

แจ้งความแก่หน่วยงานรัฐให้ดำเนินคดีกับบุคคลใด

บุคคลหนึ่งเป็นกรณีพิเศษ

สู่รู้

ถลันเข้าไป

ชั่วร้าย

โกรธ